Genç Yönetici ve İş İnsanları Derneği (GYİAD) araştırmasına göre gençlerin yaklaşık 40’ı iş arıyor. İş bulamamak beklentileri düşürürken, gençlerin yüzde 64’ü sadece yol-yemek veren bir yerde çalışmayı isteyebileceğini söylüyor. 18-22 yaş arasında ise bu oran yüzde 74,3 ile daha yüksek. İstihdamda cinsiyet eşitliği de yakıcı bir sorun, iş arayışı olmayanların yüzde 89,4’ü kadın. Sonuçlara bakıldığında, çocuk sayısı arttıkça, kadınların iş arayışında oransal bir düşüş gözlemleniyor.

DİSK ve SODEV’in yanısıra işverenlerin yaptığı araştırma da, işsizliğin özellikle gençler arasında kronik bir soruna dönüştüğünü ortaya koydu. Genç Yönetici ve İş İnsanları Derneği (GYİAD), Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) işbirliğiyle ‘Türkiye’de Genç İş Piyasası ve Geleceğine Bakış Raporu’ hazırladı.

Rapor, Türkiye’nin 26 farklı şehrinde yaşayan, 18-30 yaş aralığındaki 1391 katılımcıyla hazırlandı. Katılımcılara, demografi, aile yapısı, eğitim, psikoloji, cinsiyet ve girişimcilik olmak üzere 6 farklı ana başlıkta, kapsamlı sorular soruldu.

AİLELERİNE KARŞI MAHÇUP HİSSEDİYORLAR
Raporda öne çıkan veriler şöyle:

🔸Yeni mezun gençlerin yüzde 38’i iş arayışında… İş bulamamak, gençlerin psikolojilerinin yanı sıra aile ilişkilerini de negatif etkiliyor. Rapora göre yüzde 58,3 oranındaki çoğunluk, işsizlik sebebiyle aile ilişkilerinin olumsuz etkilendiğini ifade ediyor. Gençler, iş bulamadıkları için ailelerine karşı mahcup hissediyor, çalışmayanlar kendilerini arkadaşlarına göre geride kalmış görüyor. İş arayışında olan gençlerin yüzde 78,2’si işsizlik durumlarından dolayı kendilerini arkadaşlarından geri kalmış hissettiğini belirtiyor.

🔸İş bulamamak beklentileri düşürürken, yüzde 64’lük kesim sadece yol-yemek veren bir yerde çalışmayı isteyebileceğini söylüyor. 18-22 yaş arasında ise bu oran yüzde 74,3 ile daha yüksek. Diğer yandan çalışanların yüzde 64’ü işinden memnun olmadığını belirtiyor.

İSTİHDAMDA CİNSİYET EŞİTLİĞİ SORUNU
🔸Rapora göre işsiz olup iş arayışı bulunmayan katılımcıların yüzde 89,4 oranındaki çoğunluğu kadınlardan oluşuyor. Bu gruba mensup kadınların %92,1’i evli, yüzde 82,4’ü ise çocuk sahibi. Sonuçlara bakıldığında, çocuk sayısı arttıkça, kadınların iş arayışında oransal bir düşüş gözlemleniyor. Bu anlamda cinsiyet, medeni durum, çocuk durumu ve çocuk sayısı, özellikle kadınların piyasadaki istihdamını olumsuz yönde etkileyen önemli parametreler olarak göze çarpıyor. İş arayışı bulunmayan kadınların yüzde 83,4’ü ailevi sebeplerden dolayı çalışmadığını söylerken, bu oran erkek katılımcılarda yüzde 47,6. Erkek katılımcılarda “İş arayışım oldu, artık aramıyorum” beyanında bulunan ‘cesareti kırılmış’ grubun ise yüzde 44,1 oranında olduğu görülüyor.

🔸Rapora göre gençler girişimcilik konusunda istekli. Katılımcıların yüzde 45,2’si yani her 2 kişiden biri, fırsatı ve imkânı olursa girişimci olmaya sıcak bakıyor. Daha önce denenmiş ama başarılı olamamış girişimlerin çoğu yeme-içme sektöründe yer alıyor (Yüzde 19,4). Başarılı olamamış girişimler arasında 2. sırada yüzd 15 ile tekstil sektörü bulunuyor. Bu sonuçlara rağmen, imkân olsa girişimci olurum diyenler ağırlıklı olarak yine aynı sektörlerde (yeme-içme ve tekstil) girişimci olmayı planlıyor. Girişimcilik fikri hizmet sektöründe daha fazla düşünülürken, üretim alanında girişim fikrinin oldukça az olduğu gözlemleniyor.

MESLEK LİSESİ GENÇLİĞİN KENDİ KARARI DEĞİL
🔸Raporda geniş kapsamlı bir meslek liseleri analizi de yer alıyor. Rapora göre meslek lisesinde okumak, gençlerin özgür iradeleriyle değil daha çok ‘dış’ faktörlerin etkisiyle alınan bir karar niteliğinde: LGS’de düşük skor alınması ya da ailevi baskı, gençlerin meslek lisesine yönlenmesine sebep oluyor. Diğer yandan işverenler de meslek lisesi eğitimini yeterli bulmuyor. Pandemi süreci uygulamalı eğitimleri sekteye uğrattığı için, meslek lisesi öğrencilerinin eğitimleri özellikle içinde bulunduğumuz dönemde ciddi anlamda sekteye uğruyor.

GÖÇ ETMEK İSTİYORLAR
🔸Meslek Lisesi mezunlarının çoğunluğu okudukları şehir dışına göç etmek ya da yurtdışına gitmek istiyor. Bu tablo da gösteriyor ki, ailevi imkân yetersizliği ve yabancı dil eğitim eksikliği gibi sebeplerle isteklerini gerçekleştirmesi zorlaşan meslek lisesi mezunlarının, şartlar gerçekleştiğinde dış göç eğilimleri bulunuyor.